Merk je dat je kind zeer veel moeite heeft met lezen en spelling en ondanks hulp niet genoeg vooruit gaat? En vraag je je af hoe je een onderzoek / test naar dyslexie kan opstarten?
Je hebt waarschijnlijk veel vragen, bijvoorbeeld over de kosten van het dyslexieonderzoek. Of misschien heb je al een dyslexieonderzoek ingepland staan en wil je graag meer weten over wat het inhoudt. Lees dan snel verder! In deze blog vind je veel informatie over dyslexieonderzoek.
Ter info: de procedures en richtlijnen m.b.t. dyslexieonderzoek kunnen in de loop van de tijd veranderen. Deze blog is voor het laatst bijgewerkt in november 2022. De informatie in de blog is alleen op dyslexieonderzoek bij kinderen op de basisschool gericht. Voor de middelbare school kan het anders zijn.
Hoe ziet een dyslexieonderzoek / dyslexietest eruit?
Hieronder wordt eerst beschreven welke informatie de onderzoeker allemaal verzamelt. Hierbij hebben we ons gebaseerd op de ‘Brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie’, opgesteld door het NIP (Nederlands Instituut van Psychologen), de NVO (Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen), het NKD (Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie) en de LBRT (Landelijke Beroepsvereniging Remedial Teachers). Om het overzichtelijk te houden, hebben we ons beperkt tot de hoofdpunten.
Daarna wordt uitgelegd hoe de ochtenden van het dyslexieonderzoek eruit zien voor je kind.
Hoe gaat een dyslexieonderzoek / dyslexietest?
Er is geen (lees- of spelling) test waarbij er gelijk een uitslag is of je kind wel/geen dyslexie heeft. Hoe bekijkt de onderzoeker dan of je kind dyslexie heeft?
Tijdens het dyslexieonderzoek / de dyslexietest wordt veel informatie verzameld en aan de hand daarvan bekijkt de onderzoeker of er sprake is van dyslexie. Dit wordt o.a. bekeken:
- De ernst van de lees- en/of spellingproblemen;
- De hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen (gaat je kind, ondanks de juiste hulp, niet goed vooruit);
- Andere verklaringen voor de lees- en/of spellingproblemen (bijvoorbeeld niet verholpen oog- of gehoorproblemen);
- ‘Dyslexie indicatoren’ (aanwijzingen dat je kind op bepaalde vaardigheden zwak scoort die de dyslexie zouden kunnen verklaren);
- Andere mogelijke problemen die je kind ervaart (bijvoorbeeld faalangst).
Deze informatie verzamelt de onderzoeker bijvoorbeeld door middel van vragenlijsten aan de ouder(s) en de school. Daarnaast kan informatie tijdens een intakegesprek worden uitgevraagd.
Ook bekijkt de onderzoeker welke hulp er is geboden, hoe lang en welke vooruitgang je kind toen heeft geboekt. Dit is belangrijk, omdat de onderzoeker anders niet goed kan bekijken hoe hardnekkig de lees- en/of spellingproblemen zijn.
Als je kind bijvoorbeeld hulp heeft gehad en hierdoor zeer goed vooruit is gegaan, dan is er geen sprake van dyslexie.
Verder worden er tijdens het dyslexieonderzoek testen afgenomen bij je kind: een IQ-test, lees- en spellingtoetsen en andere testen. Daarover kan je hieronder meer lezen.
Wat gebeurt er op de dag van het dyslexieonderzoek / dyslexietest?
Belangrijk om te weten: onderstaande informatie kan sterk wisselen per praktijk/instituut! We geven hier een algemene indruk van het onderzoek naar dyslexie, maar dit kan bij elke praktijk weer anders worden georganiseerd.
Een dyslexieonderzoek duurt meestal 2 ochtenden. Soms vindt het onderzoek op school plaats, soms op de praktijklocatie van de organisatie waar je het laat afnemen. Vaak heeft je kind op de helft van de ochtend een pauze, om iets te eten/drinken en even te ontspannen. Het kan handig zijn om van tevoren na te vragen of je je kind zelf iets te eten/drinken mee kan geven.
De ene ochtend bestaat uit een intelligentietest. Als je kind de onderzoeker daarvoor nog niet heeft gezien, zal hij/zij eerst je kind op zijn gemak stellen en even kennismaken.
De andere ochtend van het onderzoek naar dyslexie worden meestal de lees- en spellingtoetsen en andere tests afgenomen. Bij de lees- en spellingtoetsen krijgt je kind bijvoorbeeld woordrijen en teksten te lezen en ook maakt je kind een dictee.
De andere tests of gesprekjes kunnen bijvoorbeeld gaan over:
- andere mogelijke problemen (zoals weinig motivatie);
- vaardigheden die kunnen verklaren dat je kind moeite heeft met lezen en/of spelling (bijvoorbeeld: een test over de letter-klankkoppeling);
- het onderzoeken van andere verklaringen voor de lees- en/of spellingproblemen.
De meeste kinderen vinden de ochtend van de intelligentietest het leukst, omdat ze hier nauwelijks hoeven te lezen en spellen.
Bij een dyslexieonderzoek zit ook een intakegesprek met de ouder(s). Na afloop van het dyslexieonderzoek volgt op een gegeven moment de uitslag (meestal enkele weken later) in een gesprek.
Er zal een onderzoeksverslag worden opgesteld, waarin je alles kan nalezen. Ook de testscores van alle afgenomen testen staan hierin genoemd.
Een dyslexieonderzoek vraagt veel energie van je kind. Het is aan te raden om je kind goed uitgerust aan de test te laten beginnen en ’s middags niet iets belangrijks in te plannen.
Op welke leeftijd kan je een dyslexieonderzoek / dyslexietest laten doen?
In principe kan je je kind vanaf midden groep 4 (februari) laten onderzoeken op dyslexie. Waarom kan dit niet al eerder? Dit houdt onder andere verband met de aanmeldingscriteria voor een dyslexieonderzoek. Je kind moet 3x een E-score hebben behaald (dit is een score bij de laagste 10% leerlingen) op de hoofdmeetmomenten.
Deze aanmeldcriteria zijn nodig om de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen te kunnen zien. In midden groep 4 zijn er 3 hoofdmeetmomenten geweest.
Dit is dus het vroegste moment waarop kan worden aangemeld, uiteraard afhankelijk van de omstandigheden (behaalde scores, geboden hulp, wel/geen vermoeden van dyslexie, mogelijke andere zaken die meespelen, etc.). De aanmelding vindt ook vaak later plaats.
Het is belangrijk om te zien of de lees- en/of spellingproblemen hardnekkig zijn. Dat wil zeggen dat er (voor de aanmelding van een dyslexieonderzoek / dyslexietest) hulp moet zijn geboden op het juiste ondersteuningsniveau en dat je kind niet genoeg vooruit is gegaan door deze hulp. Zie bijvoorbeeld deze pagina voor een uitleg over de ondersteuningsniveaus.
Als je kind in aanmerking komt voor een vergoed dyslexieonderzoek (lees daarover hieronder meer), is het handig om te weten dat de Jeugdwet voor diagnostiek van Ernstige Dyslexie alleen geldt voor kinderen van 7 t/m 12 jaar die op de basisschool zitten.
Wat zijn de kosten van een onderzoek / test naar dyslexie?
Er zijn twee ‘soorten’ dyslexieonderzoek:
- Vergoed dyslexieonderzoek (dit wordt door de gemeente betaald, het valt onder de Jeugdwet)
- Particulier betaald dyslexieonderzoek (dit betalen de ouder(s) zelf)
Hieronder worden voor beide onderzoeken de CITO-scores (die nodig zijn voor aanmelding) en kosten beschreven. Bij alle soorten dyslexieonderzoek is het zeer belangrijk om tijdig met de school te overleggen. Zodra je zelf aan dyslexie denkt (en de school heeft er nog niks over gezegd) is het handig een gesprek met de intern begeleider en leerkracht in te plannen.
Er kunnen altijd uitzonderingen of bijzondere situaties zijn waardoor onderstaande mogelijk niet van toepassing is. Heb je vragen over of je kind onderzocht kan worden op dyslexie? Stel ze dan altijd aan het onderzoeksbureau zodat je weet wat voor jouw kind mogelijk is.
Welke CITO-scores zijn er nodig voor een vergoed dyslexieonderzoek?
Voor een vergoed dyslexieonderzoek moet je kind 3 keer achtereenvolgens een E-score hebben behaald op woordlezen op de hoofdmeetmomenten. NB: een V- (V min) is hetzelfde als een E: beide scores geven aan dat je kind bij de laagste 10% leerlingen hoort.
Een woordleestoets die veel gebruikt wordt, is bijvoorbeeld de DMT. De afkorting DMT staat voor Drie-Minuten-Toets.
Zie je in het rapport van je kind alleen staan dat je kind een V score heeft behaald? Vraag dan aan de leerkracht of intern begeleider of het ook een V- (V min) / E-score is. Een V score geeft aan dat je kind bij de 20% laagst scorende leerlingen hoort. Dan is het nog niet duidelijk of je kind een V- (V min) of E-score heeft. Bij een V- (V min) of E-score hoort je kind bij de 10% laagst scorende leerlingen.
Let op: behalve de CITO-scores zijn er meer aanmeldcriteria. Er moet bijvoorbeeld hulp zijn geboden, de problemen moeten hardnekkig zijn, er zijn leeftijdseisen, etc. Lees op deze website informatie voor ouders over de volledige aanmeldcriteria voor een vergoed dyslexieonderzoek.
Kosten vergoed dyslexieonderzoek
Als je kind in aanmerking komt voor een vergoed dyslexieonderzoek, dan betaalt de gemeente het dyslexieonderzoek.
Tijdens het onderzoek wordt bekeken of je kind dyslexie heeft en of je kind in aanmerking komt voor vergoede dyslexiebehandeling. Het kan ook zijn dat uit het onderzoek komt dat je kind wel dyslexie heeft, maar niet in aanmerking komt voor de vergoede dyslexiebehandeling.
Welke CITO-scores zijn er nodig voor een particulier onderzoek?
Allereerst: vraag de aanmeldcriteria aan de praktijk/instituut waar je het dyslexieonderzoek wil laten uitvoeren. Dit kan verschillen.
Meestal zal je kind (als je kind nog op de basisschool zit) voor een particulier onderzoek 3x achtereenvolgens een E-score moeten hebben behaald op Cito Spelling op de hoofdmeetmomenten.
Bij 3x een E-score op woordlezen komt je kind namelijk in aanmerking voor een vergoed dyslexieonderzoek (mits aan de overige aanmeldcriteria is voldaan).
Behalve 3x een E-score op Cito Spelling zijn er nog meer aanmeldcriteria. Er moet bijvoorbeeld hulp geboden zijn, de spellingproblemen moeten hardnekkig zijn (dus je kind is onvoldoende vooruitgegaan door de hulp), er moet een duidelijk vermoeden van dyslexie zijn, aanvullende eisen, etc. Vraag dit na bij het bureau waar je je kind wil laten onderzoeken.
Bij alleen E-scores op spelling (en niet op woordlezen) is het extra belangrijk dat goed onderzocht wordt of de spellingproblemen door dyslexie verklaard kunnen worden of dat er een andere oorzaak is. Het kan zijn dat er daardoor uitgebreider onderzoek nodig is en ook zal er gekeken worden naar hoe hoog de scores op woordlezen zijn. Meer informatie over dyslexie vaststellen als er alleen 3 E-scores op spelling zijn en niet op woordlezen? Lees hier meer op de website van Dyslexie Centraal en in ons kennisbankartikel: ‘Kan je kind ook dyslexie hebben als hij alleen moeite heeft met spelling?’.
Kosten particulier dyslexieonderzoek
Komt je kind niet in aanmerking voor vergoed onderzoek, maar wel voor een dyslexieonderzoek dat buiten de vergoede zorg valt? Dan moeten de ouder(s) zelf de kosten van dit dyslexieonderzoek betalen.
Soms wil de school de kosten delen en soms zelfs helemaal betalen! Het is dus altijd handig om met de school te overleggen (intern begeleider en leerkracht). Uiteraard is het sowieso belangrijk om eerst met school te overleggen voor je een dyslexieonderzoek opstart.
De kosten verschillen per praktijk. We hebben bij veel praktijken/instituten/onderwijsadviesbureaus op de website bekeken wat het tarief is voor een volledig dyslexieonderzoek (inclusief intelligentietest). Het tarief ligt op dit moment (november 2022) tussen de 715 euro – 1173 euro. Uiteraard kunnen er andere bureaus zijn die lagere of hogere prijzen hanteren.
De prijs kan (een stuk) lager zijn als er al informatie van een eerder onderzoek is (bijvoorbeeld als je kind recent al een IQ-onderzoek heeft gehad). Kijk ook goed of de prijs inclusief verslag en gesprek is.
Als je kind binnenkort een dyslexieonderzoek heeft, wensen we jullie alvast veel succes!
Hieronder vind je andere leuke of handige tips voor ouders van kinderen met leesproblemen of dyslexie.
Leesplezier tips voor kinderen met dyslexie of leesproblemen
Veel kinderen met dyslexie vinden lezen niet leuk. Wil je tips hoe je je kind thuis meer leesplezier kan geven? In onze online training voor ouders staan veel leesplezier tips voor thuis, speciaal voor ouders van kinderen met leesproblemen / dyslexie!
Klik op de knop hieronder voor meer info.
Interessante blogs voor ouders van kinderen met dyslexie of leesproblemen
- Dyslexiebehandeling;
- Typecursus dyslexie;
- Technisch lezen oefenen met een online leesgame;
- Ducklexie, een speciale uitgave van de Donald Duck;
- Geronimo stilton boeken;
- Is dyslexie erfelijk?.
Auteurs blog: Jolien en Ilonka van Dullemen, MSc
Eigenaressen Hello Star!, praktijk voor RT (technisch lezen, spelling en dyslexie).
Opleidingen: masteropleiding Child and Adolescent Psychology, Universiteit Leiden en ONL Dyslexiebehandelaar.
Praktijk Hello Star! voert zelf geen dyslexieonderzoeken uit. Wij hebben in een vorige baan bij een onderwijsadviesbureau ervaring opgedaan met het uitvoeren van dyslexieonderzoeken.